📖 🎧 De illusie van machteloosheid
Moed en verbinding zijn twee waarden die in verschillende interviews op Re-story steeds opnieuw naar boven komen. Dit verhaal is opgebouwd uit interview-fragmenten met Jan Rotmans, Tinneke Beeckman, Rudy Aernoudt, Bleri Lleshi, Dirk De Wachter, Chantal Acda en Leo van de Voort. Als je naar de podcast luistert hoor je het ze zelf vertellen. Moed en verbinding is volgens ons wat we blijvend nodig hebben: “Courage is het Engelse woord voor moed en is afkomstig van het Franse woord coeur. Coeur betekent hart. Hart in het Hebreeuws is Lev.”
Zelf worden wij geïnspireerd, gemotiveerd en gestimuleerd door het appèl dat filosoof Erich Fromm reeds in 1968 in zijn boek De revolutie van de hoop deed:
“Ik doe een appèl aan al die velen onder ons in wier hart de liefde voor het leven nog brandend is gebleven. Daar ligt immers het machtig potentieel dat nu op de juiste wijze gemobiliseerd dient te worden en dan - mits geleid door kritische waakzaamheid en een grondig besef van de gevaren die ons bedreigen - een beweging op gang kan brengen die in staat zal zijn de zo noodzakelijke drastische wijzigingen te bewerkstelligen in de menswaardige manier waarop wij onze samenleving organiseren.” (Erich Fromm, 1968, p10)
🎧 Luisteren (sterk aanbevolen)
Je kunt dit verhaal ook luisteren en dat raden we je ook aan. Je hoort dan stemmen van de denkers en doeners die in dit verhaal aan bod komen. En … je hoort een indrukwekkend fragment uit de live-voorstelling van Chantal Acda. De podcast sluit ook af met het slotnummer van haar album Pūwawau.
Hoe klein ons idee om met Re-story de verhalen die ons vormen te (her)schrijven op zichzelf ook lijkt, het kan heel wat impact hebben.
Illusie van machteloosheid
Toch horen we mensen vaak zeggen dar we een systeemcrisis hebben, maar het is belangrijk te beseffen dat wij het systeem zijn. Wij hebben het gemaakt, wij zijn in staat om het af te breken en weer anders op te bouwen. Dat mensen zich niet kunnen voorstellen dat er een ander systeem mogelijk is, noemt professor transitiekunde Jan Rotmans (hier vind je twee interviews met hem op Re-story) de illusie van machteloosheid.
In een podcast van Inge Janse voor Vers Beton legt Jan het zo uit: “Wij moeten met z’n allen vanuit het besef dat het echt echt urgent is invloed op de politiek en de bedrijven uitoefenen.
“Als een groep consumenten zich verenigt en zich massaal tegen een multinational keert het binnen een paar maanden een multinational kan laten omvallen”
Unilver CEO Paul Polman zei ooit dat als een groep consumenten zich verenigt en zich massaal tegen een multinational keert het binnen een paar maanden een multinational kan laten omvallen.
Dat is de macht die burgers en consumenten hebben. Maar het besef dat we die macht hebben is bij velen nog niet doorgedrongen. Dat noem ik de illusie van machteloosheid. Wij zouden met z’n allen veel meer een vuist kunnen maken.”
Het volk moet zich roeren
Tinneke Beeckman
Dat is bijna exact wat Tinneke Beeckman in een interview met Geert vertelt:
“Ik denk ook effectief dat burgerprotest iets is waar de politiek heel gevoelig voor is. Veel gevoeliger dan ze vaak doen uitschijnen. Misschien als er betogingen zijn, dat ze dat wel minimaliseren. Maar uiteindelijk, dat is in de geschiedenis altijd zo geweest en dat is ook wat Machiavelli zegt: ‘Het volk moet zich roeren.’ En in een vrije republiek kan dat ook.”
Dat willen we niet
Het kan inderdaad en als bewuste mensen moeten we dat ook doen, zegt ook Rudy Aernoudt tijdens een interview met Geert en Mischa:
“Hoe kun je veranderen. Je kan veranderen doordat burgers zeggen: ‘wij willen verandering, we willen niet meer meelopen, we aanvaarden geen vorm van een verlicht despotisme, waar we soms een cadeautje krijgen’.
We krijgen tachtig euro als we op reis gaan in Wallonië en tien gratis treinticketten. De mensen moeten zeggen dat willen wij niet, we hebben er genoeg van.
Daar opnieuw heb ik wel hoop, omdat je voelt dat mensen dat willen veranderen. Kijk naar de klimaatbeweging, die staat dankzij de beweging van jongeren, van burgers op wereldniveau, Europees niveau en in ieder land op de agenda.”
Dit willen we niet …
Het zijn exact die woorden die Josse De Pauw gebruikt tijdens de voorstelling Pūwawau van Chantal Acda om duidelijke taal te spreken …
Dit willen we niet. Dit hebben we niet nodig.
Vuile neger niet, smerige jood niet, kutmarokkanen niet, rotamerikanen niet, poetinrussen niet, slag-of-stoot niet, ik-sla-je-kop-eraf niet, stom-wijf niet, klote-homo niet, tot-op-het-bot niet, uit- volle-borst niet, wat-we-zelf-doen-doen-we-beter niet, normen-en-waarden-gelul niet, de gehesen vlaggen niet, de oprukkende legers niet, het plastic in de walvis niet, het nucleair gehannes niet, de uitgeperste citroenen niet, het zwijgen opgelegde stemmen niet, het feestgedruis in Davos niet, transmigranten in kartonnen dozen niet, de zinkende reddingssloepen niet, het dode jongetje op het strand niet, het verkrachte meisje in de gracht niet, de vastgebonden ouderlingen niet, de zeer met zichzelf ingenomen macht niet ...
Dat willen we niet.
Dat hebben we niet nodig.
We doen het allemaal weg en houden alleen de liefde over.
Dat klinkt kinderachtig, ik weet het. We zijn dan ook heel erg volwassen geworden.
Gewoon doen
Illusie van de machteloosheid. We willen heel graag veranderen, we voelen dat we dit niet meer willen, niet meer moeten willen, en toch … hebben we het gevoel dat wij niet bij machte zijn om het tij te keren.
Politiek filosoof en jongerenwerker Bleri Lleshi geeft de voorzet:
“We moeten manieren vinden om die machteloosheid en dat cynisme, de wanhoop en de angst in iets constructiefs om te zetten. ”
We moeten manieren vinden om die machteloosheid en dat cynisme, de wanhoop en de angst in iets constructiefs om te zetten.
Voor mij is het antwoord: gewoon doen. Doen daar waar wij kunnen. Bezig zijn met alternatieven. Iedereen op zijn of haar manier.
Want er is niet één strijd. Je voert strijd langs allerlei kanten, van binnen en van buiten het systeem. Allemaal zijn ze voor mij even waardevol. In deze complexe tijden, in deze complexe wereld, denk ik dat de antwoorden ook complex zijn.”
Courage
Wat Bleri dus eigenlijk bedoelt, is dat we moed nodig hebben, om het in de woorden van Leo van de Voort te zeggen.
“Courage is het Engelse woord voor moed en is afkomstig van het Franse woord coeur. Coeur betekent hart. Hart in het Hebreeuws is Lev. ”
Tinneke Beeckman heeft het eerder over lef, net als Machiavelli destijds lef had. Moed en lef staan dicht bij elkaar maar als je het opzoekt, gaat lef nog een stapje verder: courage is het Engelse woord voor moed en is afkomstig van het Franse woord coeur. Coeur betekent hart. Hart in het Hebreeuws is Lev.
Volgens econoom en filosoof Rudy Aernoudt ontstaat moed niet zomaar: “Omdat we vaak zien dat dingen pas echt gebeuren als een factor van buitenaf interfereert in een systeem, waardoor de mensen in dat systeem de moed hebben om iets te veranderen.”
“Moed is niet de afwezigheid van angst, maar het besef dat iets anders belangrijker is dan angst.”
Daarin staat Jan Rotmans Rudy bij. Jan schrijft namelijk in zijn boek Omwenteling: ‘Moed is niet de afwezigheid van angst, maar het besef dat iets anders belangrijker is dan angst.’
Voor Leo van de Voort begint moed met het ten diepste serieus nemen van anderen. Volgens hem kan de Franse filosoof Emmanuel Levinas, die de hartstocht voor de ander centraal stelt, daarbij een grote inspiratiebron zijn. Lees hier het hele interview met Leo.
De mens
Dirk De Wachter
Uiteindelijk komt het in alles aan op de mens, en niets dan de mens. Zo beaamt ook Dirk De Wachter in een interview met ons over het onderwijs:
“De menselijkheid is gediend van directe verbinding. soms rechtstreeks in wat Levinas, de filosoof die ik veel citeer, la caresse noemt, het mekaar aanraken.
Het belang van verbinding, het belang van nabijheid, het belang van aanraking. Dat voelen we nu zo sterk omdat het niet kan. En niet mag. Dat is heel letterlijk ook: als hier een patiënt binnenkomt, dan wil ik die een hand geven. En dat klinkt zomaar iets banaal, maar dat is heel wezenlijk: die aanraking, die verbinding.
Ik ben het daar, voor de rest alle appreciatie voor Marc van Ranst en zijn kennis, die hoopt dat we dat handen geven vanaf nu niet meer gaan doen, dat we dat gaan afschaffen. Herman Goossens heeft dat ook gezegd, die virologen die ik erg apprecieer, nogmaals met echt alle respect, dat vind ik dus niet.
Ik hoop dat we terug handen kunnen geven omdat dat binnen de menselijke gemeenschap ook een teken van verbinding is die we heel moeilijk op andere manieren, men zegt dan dat elleboogje of die buiging, sommige culturen doen dat toch.”
De toekomst mee-maken
Laten we met elkaar verbinden, ons verenigen. Alleen samen kunnen we de toekomst mee-maken.
Ter ondersteuning van deze slotwoorden, het lied ‘Tumanako’ waarmee doener Chantal Acda hoop wil bieden.
Een hoop, maar ook het besef dat de kracht van liefde in onze stem altijd sterker zal zijn dan de vervreemding. Het is een roep tot samenkomst. Een ritueel om te verzachten. Ons te omgeven met begrip.
Luister en laat je hart verwarmen!
Een vraag aan jou voordat je hier vertrekt …
Wij meten niet hoeveel mensen dit verhaal lezen, dat is niet zo relevant. Wat ons interesseert is wat de Re-stories die we maken met jou doen!
Hoe kunnen we jou helpen moed en verbinding te voelen en creëren?
Deel deze podcast of beter gezegd deel de hoopvolle boodschap van deze podcast. Alleen samen komen we vooruit ...