📖 Het ritme van de seizoenen is een uitnodiging om werkelijk aan het leven mee te doen
In onze cultuur ligt de nadruk op voortdurende expansie: meer, beter, sneller ... altijd vooruit. Niet alleen heel veel mensen leven alsof het altijd lente en zomer is, de hele samenleving is gericht op groei. Het ritme van de seizoenen kan je leren naast expansie, ook contractie en stilte een plaats te geven in je dagelijks leven en werken. Het is een uitnodiging om werkelijk aan het leven mee te doen, zegt Marcel Tjepkema.
Marcel Tjepkema
Ik herinner me het nog levendig. Ik reisde na een Re-story-activiteit in Brussel met een groepje coöperanten per trein terug naar Gent.
De overstap in Brussel-Noord was nipt, er was drukte om die trein te halen. Behalve bij Sjoeke, zij was de rust zelve. Terwijl wij ons haastten naar het perron waar de trein richting Gent vertrok, kwam zij rustig achter.
Alle hectiek en gehaast was overbodig, ook Sjoeke haalde met gemak de trein.
Toen we weer rustig zaten en de trein vertrok, vroeg ik haar hoe het kwam dat zij haar kop niet gek had laten maken en zo rustig bleef onder de drukte van haar reisgezelschap.
“Ik probeer te leven in het ritme van de seizoenen”, antwoordde ze. Ze vertelde dat onze haast daar voor haar niet in paste. Ze volgde haar eigen ritme.
Daar wilde ik meer van weten. Eerst kwam het boek Leven en werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt.
Later ontdekte ik ook de podcast van Club Groeneveld, waarin Marcel Tjepkema - geïnspireerd door het werk van Voigt - met zijn warme stem in korte episodes vertelt over de maanden en seizoenen en hoe je in die maand kan leven en werken vanuit verbinding.
En vertelt hoe je ‘heel' kan blijven in deze turbulente tijd nu, waardoor je meer rust, inspiratie en ruimte ervaart in je leven en werk.
Wie wil dat nu niet!?
Re-story organiseert … Masterclass leven en werken in het ritme van de seizoenen met Marcel Tjepkema
Donderdag 27 november 2025 in Gent.
Die dag geeft Marcel een uiteenzetting waarbij hij alle maanden van het jaar en de seizoenen doorloopt, en gaan we dieper in op wat het ritme van de seizoenen voor jouw leven en werk kan betekenen. Met ruimte voor reflectie en uitwisseling. We serveren ook lunch en diner in het ritme van het seizoen.
Hier vind je meer info en kan je je inschrijven.
Natuurlijk ritme
Marcel is mede-oprichter en directeur van Club Groeneveld, een organisatie die zich richt op betekenisvol leven en werken, waarin rust, inspiratie, reflectie en verbinding met de natuur belangrijke thema’s zijn.
Hij geeft les en begeleiding rond hoe je je leven en werk kan afstemmen op het ritme van de seizoenen.
Over wat dat leven en werken in het ritme van de seizoenen behelst, ging ik met Marcel via Zoom in gesprek.
Marcel: “Als je naar een jaar kijkt, gaan de seizoenen over een ritme van groei en expansie in de lente en de zomer: naar buiten zichtbaar groter worden
Over een ritme van contractie in de herfst en winter: oogst, je terugtrekken en naar binnen keren. In de tijd van de contractie ben je bezig met het verwerken van wat je in de expansiefase hebt opgedaan. Dan leer je je lessen.
En dan heb je een bepaalde stilte. Niet dat er dan niks gebeurt. In de natuur is het in de winter aan de buitenkant stil, maar onder de grond gebeurt er heel veel. Uit die stilte komt weer een nieuwe fase van expansie. Dat is een natuurlijk ritme.
Ik vind het zelf mooi om het voorbeeld van de ademhaling te geven, omdat ook in onze ademhaling dat ritme van expansie, contractie en stilte zit.
Je ademt in, dat is de fase van expansie. De uitademing is de fase van contractie. En dan is er een stilte tussen de uitademing en een nieuwe inademing. Uit die statische fase komt een nieuwe inademing.
Iets wat me afgelopen jaar bezighoudt, is dat er na de inademing - de lente en de zomer - en voordat je uitademt - de herfst en de winter - ook een moment van stilte is. Dan is het eind juni, begin juli.
Je kan kiezen om dat ritme te volgen door dan op vakantie te gaan en rust te nemen. Maar ook als je geen neemt, is de stilte er.”
Het voorbijrazend leven
Marcel kwam in aanraking met het ritme van de seizoenen nadat hij in Nederland in samenwerking met Staatsbosbeheer en stichting Buitenfonds werd gevraagd een nieuw netwerk te starten.
Hij had toen al een netwerkorganisatie voor ondernemers en directeuren. Dat wilde Stichting buitenfonds ook, maar dan meer specifiek over natuur en leiderschap. Dat werd Club Groeneveld.
Marcel: “Ik weet nog hoe een van mijn aandeelhouders zei dat hij nog iemand wist die een aardig boek had geschreven over het leven en werken in het ritme van de seizoenen. Dat was Jaap Voigt.
En toen heb ik voor het programma van Club Groeneveld Jaap uitgenodigd om een lezing te geven over de seizoenen en de jarenlange studie die hij daarnaar heeft gedaan.
Dat was mijn eerste kennismaking met de seizoenen en met een taal die ik ergens herkende. Ik voelde me thuis in de manier van kijken en denken en hoe Jaap het bracht. Het gaf me het gevoel: hier ben ik werkelijk mee bezig.
Ik merkte dat ik al een tijdje in een enorme haast leefde en hard werkte. Aan de ene kant was ik daar best trots op: kijk eens hoe hard ik kan werken! Aan de andere kant voelde ik dat ik langzaam leegliep.
Ik zocht al lang naar een herkenbaar ritme in mijn leven. Ik had maar een paar standen: werken, hard werken en nog harder werken.
In de hoop dat er dan een moment voor mij zou komen en ik kon gaan doen waar ik werkelijk bezield over was. In werkelijkheid raakte ik nooit vervuld. Het leven raasde aan me voorbij.
Door die kennismaking met de seizoenen begon ik in de eerste plaats te beseffen dat er daadwerkelijk seizoenen zijn, waarbij er elk jaar in de lente iets opkomt dat in de zomer tot bloei komt, zich begint terug te trekken in de herfst en aan het einde van het jaar kaal wordt in de winter. En dat elk jaar opnieuw.
Het tweede aspect dat erbij kwam is, dat ik veel dingen op de wereld heb gezet. Maar op een goed moment ontdekte ik dat de manier waarop ik het graag wilde niet meer lukte. Ik raakte niet meer vervuld.
Hoe werkt dat dan eigenlijk? vroeg ik me af. En hoe komt iets duurzaam in een vorm? Wanneer is iets duurzaam en wanneer niet? En bestaat er een ritme waarin je daar aan mee kan doen?
Wat is het verschil tussen iets dat organisch groeit versus iets waarvan we met onze persoonlijkheid graag willen dat het groeit?
Het zijn al die facetten waarmee mijn zoektocht naar leven en werken in het ritme van de seizoenen is gestart.”
Rommeligheid van september
Bij Club Groeneveld maakt Marcel ook de vertaling van het ritme van de seizoenen naar het bedrijfsleven en leiderschap.
“Als je het over ondernemerschap en leiderschap hebt,” zegt hij, “ is het belangrijkste dat leiders en ondernemers zelf geboeid zijn om dit pad te volgen en doorgeven wat ze op dat pad ontdekken.
Omdat ik denk dat als je de seizoenen niet ervaart en zelf doorvoelt, er dan niet zoveel gebeurt. Dat dat echt nodig is om die ervaring door te kunnen geven.
Ga je dat pad, dan ontdek je dat er fases in het jaar zijn waarop je het best wel iets kan doen en waarop je iets beter niet kan doen.
Het is natuurlijk een volkomen luxe dat we bij Club Groeneveld tussen kerst en 6 januari altijd dicht zijn. Dat kan niet in elk bedrijf.
Maar het gevoel krijgen dat er in die periode iets is dat naar stilte toe gaat en beseffen dat mensen daar behoefte aan kunnen hebben, is al een heel belangrijk facet.
Beseffen dat de energie die er aan het einde van het jaar is, geen goede energie is om met nieuwe plannen bezig te zijn. Dat je richting het einde van het jaar eerder bezig bent met afronden.
Soms is het goed om dan in het ritme mee te gaan en te zeggen: ‘vanaf nu zetten we alles over naar het nieuwe jaar en dan is dat het eerste wat weer aan de beurt komt.’
Het is een beetje als met een klant die op vrijdagmiddag plots nog geholpen moet worden. Dat wordt vaak zo urgent gemaakt dat mensen zelfs bereid zijn om daarvoor in een weekend te werken.
Vaak genoeg is het dan zo dat daar op maandag niet eens meer wat over gezegd wordt.
Het is ook goed om te weten dat, als je met visie bezig bent, daar de energie van februari, maart en april het best bij past.
Als je de seizoenen volgt, ben je in maart bezig met je vakmanschap, met het ontwikkelen van waar je goed in bent en om daar nog beter in te worden.
Dat zijn mooie dingen die bij het ritme van de seizoenen passen en die je ook in organisaties kan stimuleren.
September is over het algemeen een rommelige maand. Hoe kan je in een organisatie een bedding creëren waarin ook oog is voor die rommeligheid?
Waar je niet alleen de druk opvoert, maar ook begrijpt dat je na de vakantieperiode weer in een ritme moet komen. Want als je over die rommeligheid heen loopt, zorgt het altijd voor slachtoffers.”
Aan het leven meedoen
Marcel: “Dat zijn een paar kleine voorbeelden en als je daarmee start dan ontdek je dat het leven net als bij de bomen buiten, door ons heen komt en dat je daar aan mee kan doen.
Als je dat leert volgen, dan is het niet zo dat je altijd alles op de juiste tijd doet, want je persoonlijkheid zit er nog steeds tussen. Maar je begint wel een gevoel te krijgen voor dingen die aan de orde zijn.
Als je daar dieper op ingaat, gaat het over een ritme waarin je het gevoel hebt dat je meedoet aan het grotere geheel van het leven, niet aan het leven zoals wij dat als mens met elkaar hebben bedacht.
Hoe langer ik bezig ben met het ritme van de seizoenen, hoe meer ik ontdek dat er een autonome stroom is van onderwerpen die steeds op mijn pad blijven komen. En dat verdiept zich elk jaar.
Dat brengt automatisch bepaalde gevoelens, inzichten of denkwijzen met zich mee. Dat is de vertaling naar binnen van wat je buiten in de maanden en seizoenen ziet.
Dus als je met de seizoenen bezig bent, ga je ook de natuur buiten je als een referentiepunt zien om vragen te stellen die eigenlijk over je binnenwereld gaan.”
Opluchting
“Bijvoorbeeld nu”, illustreert Marcel wat hij vertelt. “Energetisch zitten we al in de herfst. Energetisch zijn de seizoenen een kwartslag gedraaid en begint elk seizoen eigenlijk al zes weken eerder.
Energetisch begint de herfst rond 4 augustus, terwijl de astronomische herfst - dat we officieel als start van de herfst hebben afgesproken - op 21 september begint. Energetisch gezien is de herfst dan al op haar hoogtepunt.
Als je nu naar buiten kijkt, begin je al de eerste verkleuringen te zien. Je merkt dat de volheid van de zomer over is. We bewegen richting de herfst.
De vraag die je jezelf dan kan stellen is: hoe werkt dat dan voor mij? Waar beweeg ik nu naartoe? Waar begin ik verkleuringen te zien? En die verkleuringen gaan niet alleen over verval, maar ook over kleurrijkheid.
De belangrijkste les die ik zelf al in deze periode heb geleerd, is dat de periode van augustus/september geen verlengde zomer is en dus ook geen verlengde periode van expansie en naar buiten gaan.
Het is niet dat je opgeladen bent door je vakantie en denkt: we kunnen weer volle bak hetzelfde doen als daarvoor.
Omdat je je energie nodig hebt voor de contractiefase met onder andere het vormgeven van de potentie die zich in het afgelopen half jaar heeft opgebouwd.
Als je in de contractiefase zit, merk je dat je langzaam naar binnen keert. Dat betekent ook dat je er ook niet nog van alles bij kan hebben. Dat is echt een groot verschil met de expansiefase.
En dan is het ook helemaal te vertalen naar de werkomgeving. Het betekent dat je in een fase bent gekomen waarin je het niet alleen maar over nieuwe ideeën hebt, over nieuwe plannen maken en een nieuwe koers bepalen.
Je hebt het veel meer over uitwerking van dat wat er al is.
Dat is natuurlijk taal die hoort bij iemand die langer bezig is met de seizoenen.
Maar ik weet zeker dat iedereen die daar induikt dat op een goed moment begint te herkennen. En ik weet ook zeker dat dat heel veel mensen een gevoel van opluchting geeft.”
Wil je ook dat gevoel van opluchting, kom dan naar de masterclass met Marcel Tjepkema op 27 november 2025 in Gent. Meer info en inschrijven.
Stoornissen en stagnatie
In het boek van Jaap Voigt las ik dat de meeste mensen leven alsof het altijd lente en zomer is.
Maar we leven ook in een maatschappij die doet alsof het altijd lente en zomer is. Leven en werken in het ritme van de seizoenen is niet gemakkelijk in een maatschappij die altijd aan staat.
Marcel: “Daar las ik laatst een mooie zin over, waarin het erover ging dat je het idee hebt dat je het maakt als je in de lente en zomer bezig bent.
Als onze persoonlijkheid het idee heeft dat hij of zij het maakt, dan wil hij het blijven maken. Dat betekent dat de contractiefase of stiltefase nooit aan de orde komt.
We hebben contractie en stilte verschoven naar iets dat je in je vrije tijd doet. Omdat het niet productief is.
Zonder te beseffen dat, als je die fase overslaat, je uiteindelijk altijd hetzelfde blijft doen en je je lessen niet kan leren.
Waarom slaap je in de nacht? Contractie. Je slaapt in de nacht om te verwerken wat je overdag beleefd hebt. Als je dat niet doet, kom je in stoornissen terecht.
Als je dat een aantal keer voor jezelf herhaalt en dan kijkt naar hoe we werkmatig handelen, dan kan je bijna niet anders dan tot de conclusie komen dat we op dit moment met grote stoornissen te maken hebben.
Als je het natuurlijk ritme negeert, leidt het onherroepelijk tot stoornissen, tot vervormingen. Je stagneert.
En dat uit zich erin dat je alleen nog maar met complexiteit bezig bent. Het wordt steeds complexer om het nog aan te kunnen. Het valt in stukken uit elkaar. Altijd.
Het is natuurlijk ook zo dat als je met stilte bezig bent, er ook een hoop dingen naar boven komen die je niet hebt verwerkt.
Dat is altijd akelig. En verwerking lijkt tijd te kosten zonder dat je weet wat het uiteindelijk oplevert.
Daar hebben mensen over het algemeen moeite mee en onze persoonlijkheid vindt het ook minder fijn.”
Je eraan overgeven
Marcel: “Ik denk dat het voor veel mensen moeilijk is om dit ritme te volgen. Voor de een is het verlangen groter en de ander heeft er niks mee. Ik denk dat het mens-zijn hartstikke ingewikkeld is in deze tijd.
Ik vertaal het naar mezelf. Dat wat ik aan systemen ervaar, ervaar ik ook vaak bij mezelf.
Het is niet zo dat sinds ik de seizoenen bestudeer alles ineens vlekkeloos verloopt. Ik geef nog een keer het voorbeeld van de stilte van de winterperiode.
Zeker omdat ik heel erg op werk gefocust ben, is het voor mij nog altijd complex om in de winter stil te worden. Ik ken mensen die dat vele malen beter kunnen dan ik.
Voor mij is dat een uitdaging. Dat gemarchandeer de hele tijd: als ik vandaag toch nog heel even, dan werk ik twee uurtjes en daarna ben ik stil.
Ik bedoel die onderhandeling met mezelf, terwijl je zou zeggen dat ik weet hoe goed het is. En weten met een grote W. Het is niet dat ik het ergens gelezen heb, ik heb inmiddels ervaren hoe goed het is.
En toch vind ik het een ongelofelijke strijd, en tegelijk denk ik dat die strijd, op zijn kleinst, ook bij het mens-zijn hoort.
Als ik met groepjes bezig ben, merk ik dat zij tegen precies hetzelfde aanlopen als ik. En het is hartstikke vervullend om dat met elkaar te delen.
Eén, om te weten dat je niet gek bent geworden. En twee, dat het gewoon aanpoten is. Maar als je eenmaal met de seizoenen in aanraking bent gekomen, geloof ik dat het steeds makkelijker wordt.
In die zin dat je ervan overtuigd raakt dat het zo is en dat het goed is om je eraan over te geven en binnen je mogelijkheden erin mee te bewegen.
Het gaat ook over het vinden van inspiratie. Over het vinden van wat zich elk jaar in jou verdiept.
Als je bezig bent met de seizoenen, krijg je aandacht voor wat zich elk jaar in jou vernieuwt. Of wat vernieuwd aanwezig wenst te zijn.
Je krijgt aandacht voor waar je bent in het leven. Ik weet zeker dat er bijna geen vervullendere dingen zijn, dan dat.
Er zijn natuurlijk ook bewegingen die zeggen dat we volkomen volgens het ritme van de seizoenen moeten leven.
Dat vind ik heel moeilijk, omdat ik denk dat het weerbarstiger is dan dat. Het is de complexe strijd aan de ene kant, en het is de schoonheid van het leven aan de andere kant.”
Oplossing
Marcel raakt aan de complexiteit en chaos die we nu ook rondom ons zien. In de economie, in het onderwijs, in de zorg zie je allemaal stagnatie optreden.
Omdat we in die systemen niet meer cyclisch werken, maar een lineair idee hebben, waarbij alles in een stijgende lijn moet.
Het klinkt bijna alsof we, door weer terug te keren naar leven en werken in het ritme van de seizoenen, die stagnatie - en dat zijn ook termen van dat oude lineaire verhaal - kunnen verbeteren en oplossen.
“Ja,” zegt Marcel, “maar als je het erover hebt, voel je al - niet alleen jij, ook ik - hoe subtiel dat is.
Er zit iets in mij dat niet zozeer over het resultaat van het volgen van de seizoenen wil praten. Omdat het dan een model wordt dat je gaat volgen om een goed mens te worden.
Ik zit al jarenlang in het leiderschap en telkens is er weer een nieuwe inslag of een nieuwe kijk op leiderschap.
Maar wat je vaak ziet, is dat het gebruikt wordt om het resultaat dat nu niet meer lukt, alsnog te behalen. Fundamenteel verandert weinig. Dat vind ik ook lastig van op die manier naar de seizoenen kijken.
Ikzelf zit in een beweging die veel meer naar binnen gaat en kleiner is geworden en daar speelt niet meer het gevoel: 'Kijk mij eens goed met die seizoenen bezig zijn!’, omdat dat nu net is wat we in de buitenwereld zien gebeuren.
Ik doe het ook niet voor een bepaald doel of om iets te bereiken. Ik doe het omdat ik het niet laten kan. Het komt van binnenuit.”
Einde van de oneindige inademing
Wat ik dacht terwijl ik naar Marcel luisterde, is dat het naar binnen keren ook iets van deze tijd is geworden. Op je yogamatje zitten en naar binnen keren is een to do geworden. Wordt het daarmee ook niet heel individualistisch en eenzaam?
Marcel: “Dat is een goede vraag. Met naar binnen keren, bedoel ik dat ik minder naar buiten gericht ben. Voor mij gaat dat terugtrekken ook over: geef je het beste van wat je in je hebt.
Kijk, als je de wereld wilt veranderen, is het altijd de vraag: wie in je wil dat dan?
Als je stiller wordt, merk je dat die behoefte niet meer zo groot wordt. Dat je het fijn vindt om samen te zijn. Of dat je de schoonheid ziet in iets kleins geven of iets overdragen.
In die sfeer bedoel ik het. Dat is hartstikke complex, want ik ben ook blij dat er mensen opstaan en zeggen: ‘Dit klopt niet en daar moeten we wat aan doen.’
Ik ben er dus niet tegen dat mensen iets willen veranderen of de strijd willen aangaan. Het risico is dat je jezelf verliest in iets dat je probeert te bestrijden en dan verlies je je werking.
Soms is het beter om dichtbij huis in je kern te blijven en te kijken naar wat om je heen gebeurt of zich om je heen verzamelt.
Het ritme van de seizoenen is volgens mij geen tegengeluid, het is wel een geluid dat belangrijk is om te laten horen.
Het is een waanidee om te denken dat we als mens losstaan van de seizoenen en van de invloed van de seizoenswisselingen.
De lente en de zomer gaan over inademen. De vraag is, wat gebeurt er als je oneindig blijft inademen? En lukt dat? Iedereen kan daar een verhaal van maken.
En als je vanuit het verhaal dat je maakt naar buiten kijkt, kan het zijn dat je dingen begint te zien die duidelijk maken dat we dat oneindig inademen - het geloof in de maakbaarheid - niet meer volhouden.
We zijn aan het einde gekomen van het geloof in de oneindige inademing.”
Masterclass Leven en werken in het ritme van de seizoenen
Re-story organiseert met Marcel Tjepkema op donderdag 27 november 2025 in Gent. Die dag geeft Marcel een uiteenzetting waarbij hij alle maanden van het jaar en de seizoenen doorloopt, en gaan we dieper in op wat het ritme van de seizoenen voor jouw leven en werk kan betekenen. Met ruimte voor reflectie en uitwisseling. Lunch en diner, ook in het ritme van het seizoen,. zijn inbegrepen.
Maak jij verandering mee mogelijk!?
Met verhalen zoals het verhaal dat je net las, werken we aan een verhaalverandering waardoor mensen en organisaties weer kunnen floreren. Verhalen die vertellen hoe het anders kan. Die ogen openen en de kijk op de wereld veranderen. En daardoor verandering in gang zetten. Maak jij verandering mee mogelijk!? Word sympathisant met een bijdrage van 60 euro per jaar.