📖🎧 Deze ecotheologe ontrafelt de theologische wortels van de ecologische crisis: “Sinds Bonifatius in 718 de bijl in de Donareik zette, viel symbolisch een wereldbeeld”
In haar boek Geworteld in verbinding ontrafelt ecotheologe Kelly Keasberry de diepe theologische wortels van de ecologische crisis waarin we vandaag verkeren. Geïnspireerd door vooraanstaande groene theologen ontvouwt ze daarop een ecologische theologie voor de toekomst.
Ecotheologe Kelly Keasberry
Omdat het de omslag van een animistisch wereldbeeld naar de mens als kroon op de schepping markeert vraag ik journalist, schrijver en ecotheoloog Kelly Keasberry om als start van het interview uit haar boek Geworteld in verbinding het verhaal over de val van de Donareik voor te lezen.
‘Eeuwenlang leefde de mens in een magische wereld doordrenkt met spirituele energieën. Bergen, bronnen en bomen werden beschouwd als woonplaatsen van beschermgeesten.
Talloze generaties groeiden op met het besef dat het voor hen algemeen welzijn cruciaal was om deze natuurkrachten te eren en te respecteren.
De Engelse antropoloog Edward Burnett Taylor duidde dit wereldbeeld in zijn werk Primitive Culture aan als animisme, afgeleid van het Latijnse woord ‘anima’, wat ziel betekent.
Het animistische wereldbeeld gaat ervan uit dat alle wezens en objecten op aarde bezielt zijn, inclusief mensen, dieren, bomen, planten en rivieren.
Met de kerstening van Europa kwam daar verandering in. Exemplarisch voor de triomf van het christendom over het Germaanse heidendom is het verhaal van de Donareik, dat is opgenomen in de Vita Sancti Bonifatii, een biografie van het leven van Bonifatius door zijn leerling Willibald.
In 718, toen Bonifatius naar het Europese vasteland reisde om het evangelie te prediken, had de eik een heilige status. Veel eikenbomen waren gewijd aan de Germaanse goden Donar of Wodan.
Aan de voet van die bomen werden generaties lang rituelen uitgevoerd, offers gebracht en overledenen begraven. Een traditie die zich uitstrekte van de Germanen tot de Kelten, de Grieken en de Romeinen.
Een markante eik die Bonifatius op zijn pad tegenkwam was onderdeel van deze traditie. Omwonenden brachten er offers aan Donar, de Germaanse god van de Donder, die ook wel werd geassocieerd met de Romeinse god Jupiter.
Voor Bonifatius was die traditie heidense afgoderij. Hij besloot ter plekke dat de boom moest worden omgehakt. Met die actie wilde hij duidelijk maken dat de heidense goden niets konden uitrichten.
Nadat de boom in vier stukken was gespleten, begon Bonifatius met zijn metgezellen de omstanders te dopen. Zijn biografie vermeldt dat velen die dag tot het christelijk geloof werden bekeerd.
Het hout van de boom werd gebruikt voor de bouw van kapellen en een klooster, bekend als het ‘Fritzlar-klooster’. Dat klooster werd later door de Saksen geplunderd.
Oorlog was niet alleen een militaire confrontatie, maar vaak evenzeer een geloofskwestie of zo men wil een 'Kulturkampf', concludeert het Collectief Carolus, een vereniging van docenten klassieke talen.
Op dezelfde manier markeert de val van de Donareik het einde van een wereldbeeld.’ (Kelly Keasberry, Geworteld in verbinding, p26)
🎧 Luisteren
In de podcast van het interview hoor je Kelly het verhaal van de val van de Donareik zelf voorlezen. Je kan het interview beluisteren via Soundcloud (hieronder) op Spotify of Apple Podcasts.
Verbroken verbinding
In Geworteld in verbinding zet Kelly uiteen hoe de omslag van een animistisch wereldbeeld naar de mens als kroon op de schepping een van de grootste paradigmashifts uit de geschiedenis is die aan de basis ligt van het antropocentrisme.
Geïnspireerd door vooraanstaande groene theologen zoals Sallie McFague, Ariel Evan Mayse en Paul de Blot ontvouwt de ecotheloge een ecologische theologie voor de toekomst.
Het sleutelwoord daarin is verbinding, zo hoor je haar eveneens in de podcast van het interview uit haar boek voorlezen:
‘Toch is er één sleutelwoord dat kan helpen om de crisis te duiden en te begrijpen, namelijk verbinding. De meervoudige ecologische crisis draait primair om hoe de mens zich tot zijn of haar omgeving verhoudt. Filosoof Ullrich Melle onderscheidt drie domeinen. Eén: de verhouding van het menselijke huishouden met de niet-menselijke natuur. Ten tweede de interne verhouding tussen mensen en ten derde de verhouding tussen menselijke collectiviteiten onderling zoals bedrijven, scholen en sociaal-maatschappelijke organisaties. De problemen die zich aandienen zijn het gevolg van een essentiële verbinding die is verbroken.’ (Kelly Keasberry, Geworteld in verbinding, p25)
“De essentiële verbinding die verbroken is”, zo licht Kelly toe, “is wat Sallie McFague ‘het separate ik’ noemt. Of liever gezegd ‘de illusie van het separate ik’.
Daarbij is vooral in de westerse cultuur het beeld ontstaan dat de mens een afgescheiden individu is dat als een eilandje op zichzelf kan bestaan. Dat alles wat wij doen geen impact heeft op het systeem waarvan wij deel uitmaken.
Het besef van een kosmologische verbinding is door het individualisme en door het separate en dualistische denken verbroken.
Het is heel belangrijk dat we weer leren beseffen dat we deel uitmaken van een ecosysteem, waarin alles wat wij doen impact heeft op anderen.
Om een voorbeeld te geven: wij drinken water, we bestaan voor het overgrote deel uit water, dat water vloeit weer terug in de rivieren, stijgt weer op, wordt wolken, bevochtigd de grond zodat alles leven krijgt en van die oneindige cyclus van het leven zijn we onderdeel door steeds opnieuw weer te drinken, ons te wassen …
Als je daar even bij stilstaat, dan is dat toch fantastisch? Maar dat besef is goeddeels verloren gegaan. Daarom is het belangrijk dat we weer terugkeren naar de basis waarvan wij onderdeel zijn.”
Kulturkampf
Kelly: “Dat besef was er in de animistische wereld van voor de kerstening van de wereld. Men leefde toen in een bezield geheel. De mens zag zichzelf niet boven, maar als onderdeel van de schepping.
In Indonesië heb je de Sacred Banyan Trees. Mensen moesten geblinddoekt tussen deze heilige bomen wandelen en de bomen lieten hen toe als ze zuiver van hart waren.
Mensen die dat niet waren en verkeerde intenties hadden, raakten gedesoriënteerd.
Dat was hoe men altijd leefde, men ging uit van energieën in de kosmos met krachten die het leven bepaalde en die je moest respecteren.
Je moest de ziel van de rivier respecteren. Je moest heilige bomen eren. Ook omdat zij de mens zuurstof gaven en leven.
Dat talloze vogeltjes heen en weer wiegen op hun tak, is ook heel bijzonder als je erbij stilstaat. Water vasthouden in de grond ook.
Dat besef is sinds Bonifatius in 718 bij Dokkum die Donareik zag staan en de bijl erin zette, verloren gegaan.
Daarmee viel symbolisch ook een wereldbeeld, omdat vanaf dat moment bomen een leverancier van planken werden waarmee een heiligdom kon worden gebouwd.
De boom zelf was niet meer sacraal, hij werd een optelsom van planken en dat is zoals veel mensen vandaag naar een boom kijken.
Ze zien die boom niet als een baken van leven, maar vragen zich af hoeveel de boom hen opbrengt, hoeveel planken hout ze van die boom kunnen zagen.
En dan staat het menselijk handelen centraal en niet wat de boom doet voor ons leven. Dat is een Kulturkampf, de val van een wereldbeeld, waarbij de mens boven de dingen kwam te staan.
Dat komt natuurlijk niet alleen door de val van de Donareik, het is een proces van eeuwen, waarbij de mens - ook doordat het economisch denken zo dominant is geworden in onze maatschappij - steeds meer die kant is opgeduwd.
Ook in theologische zin door een scheppingshiërarchie met God die alles gecreëerd heeft, de mens aan top en daaronder al het andere levende. Met de dieren ietsje hoger nog in hiërarchie dan de planten.
Dat terwijl een holistisch beeld even goed verdedigbaar is, omdat dat beeld altijd al bestond en bijvoorbeeld in het mystieke jodendom wordt gepropageerd.
Je ziet het ook bij de christelijke mystici Hildegard von Bingen en Teilhard de Chardin.
Dat denken is er dus altijd geweest, maar de neiging van de mens om zichzelf centraal te stellen en zichzelf als het centrum van de kosmos te zien, heeft helaas andere geluiden, zoals dat van Franciscus van Assisi, overstemd.
Dit jaar - 2025 - is het het achthonderdjarig jubileum van het door hem geschreven Zonnelied, een prachtig gedicht waarin hij al zijn broers en zusters beschouwt, alle elementen en planeten. Dat wordt juist nu weer afgestoft, omdat het is wat we nodig hebben.”
Veerkracht opbouwen
Kelly: “Je ziet het ook bij Native Americans, bij de Azteken, in Afrika”, gaat Kelly verder. “Wereldwijd is er toch wel een menselijke neiging om zich te verbinden met de natuurlijke omgeving.
Kyle Powys Whyte heeft daar ook onderzoek naar gedaan en hij stelt dat de westerse wereld altijd zoekt naar epistemologieën van crisis.
In crisissituaties kijken we naar welke technologische oplossingen en welk menselijk handelen we kunnen inzetten om het op te lossen.
Terwijl heel veel native culturen de epistemologie van coördinatie hebben.
Zij grijpen terug naar de natuurlijke omgeving om te kijken wat hun veerkracht geeft: geneeskrachtige planten, inheemse kennis, constituerende verhalen over voorouders ...
Vanuit zijn expertise zegt Whyte dat het om ons veerkrachtig te maken ontzettend belangrijk is dat we onze westerse kennismodellen uitbreiden met inheemse kennis en zoveel mogelijk te weten komen over die wonderlijke planeet waarvan wij onderdeel zijn.”
Constituerende verhalen
Om van crisis naar kans te gaan beschrijft Kelly in Geworteld in verbinding zes stappen naar veerkracht. Ontwikkeling van nieuwe vormen van storytelling is daar eentje van.
Ze besteedt ook een hoofdstuk aan de kracht van verbindend taalgebruik.
Waarom zijn die verhalen en het taalgebruik zo belangrijk in enerzijds de ontstane verbroken verbindingen, maar ook om ze weer te herstellen?
Kelly: “We leven nu in een beeldcultuur waarin verhalen elke dag opnieuw tot ons worden gebracht, maar dat zijn vaak de verhalen van reclame, consumptie en slecht nieuws.
Ik heb als voormalig ziekenhuispastor gezien wat die verhalen met mensen doet. Verhalen hebben echt impact op ons. Wij zijn verhalende wezens. Het is ook door verhalen dat wij onze identiteit constitueren.
Verhalen worden al generaties lang doorgegeven. Verhalen over wie we zijn, over de plaatsen waar we vandaan komen, onze culturele of religieuze achtergrond constitueren de identiteit van een volk.
Wat je nu ziet, is dat er een verplatting van de cultuur plaatsvindt. Consumentisme neemt heel vaak de levensbeschouwelijke leegte over: ‘Als het voor jou goed voelt, moet je het doen’ en ‘Omdat je het waard bent’. Dat soort dingen. Maar het kan de mens niet bekoren.
Ik denk dat het heel belangrijk is om juist in die internetcultuur van storytelling, hoopvolle verhalen te brengen. Verhalen die het consumentisme uitdagen door te appelleren aan de zinzoektocht van ieder mens.
Ik geloof dat we allemaal willen zoeken naar betekenisgeving in ons leven. Naar het diepere.
Maar blijven consumeren om dat gat in jezelf te vullen, bevredigt niet omdat je dan steeds meer nodig hebt.
Je raakt verwikkeld in een ratrace. Je gaat harder werken om meer te kunnen kopen. Je krijgt een burn-out. Dat overkomt heel veel mensen.
Terwijl de zoektocht naar zin bij veel mensen uiteindelijk dieper is: waarom ben ik hier? Waarom overkomt mij dit? Hoe kan ik mij verhouden tot de wereld om me heen? Wat kan mij vreugde geven?
En dat zit juist vaak in heel kleine dingen van verbinding. Verbinding met de natuur. Verbinding met elkaar. Mensen zijn door het individualisme ook vaak de verbinding met anderen kwijtgeraakt.
Ik heb in het ziekenhuis heel vaak gezien hoe mensen op hun sterfbed helemaal alleen eindigen. Dat is heel triest. Ze hebben heel veel spijt.
Je zal niemand horen zeggen: ‘Had ik maar harder gewerkt in mijn leven’. Je hoort wel: ‘Had ik maar meer aandacht besteed aan mijn familie.’
Of had ik maar een ander doel nagejaagd dan een kunststoffabriek te beginnen. Dat heb ik ook al gehoord. Ik denk dat het belangrijk is dat we persoonlijke verhalen delen over hoe we in het leven staan..
Niet normatief. Niet: zo moet het. Dat heb je heel vaak met activisme, ‘You stole my future’ en dat soort dingen, maar dat creëert aversie.
Tegelijk moeten mensen wel alsmaar meer betalen voor het klimaat en dat trekt ze niet mee. Dat is geen boeiend verhaal. Dreigverhalen dat we er allemaal aangaan zijn ook geen boeiend verhaal.
Urgentie is zeker belangrijk, maar we hebben inspirerende en positieve verhalen nodig over hoe je leven er beter gaat uitzien als je de switch maakt. Je relaties verbeteren. Je leven krijgt meer zin. Dat is wat ik denk dat we moeten gaan doen.
Door persoonlijke verhalen te brengen in een toegankelijke, alledaagse taal die jonge mensen ook begrijpen. Sterker nog: die hen aanspreekt door beeldmateriaal en quotes te gebruiken.”
Op de drempel van verandering
Een persoonlijk verhaal dat Kelly in haar boek vertelt - en in de podcast voorleest - is het volgende over haar huwelijksreis.
‘Tijdens mijn huwelijksreis in Indonesië werd ik me plotseling bewust van de sacraliteit van de natuur. Nog voor zonsopgang in Kaliklatak werd ik gewekt door gezang.
Op blote voeten schuifelde ik naar het open venster waar zich een wonderlijk schouwspel afspeelde.
Tuinman Suporno was in alle vroegte naar het prieeltje getrokken in het dal, waar hij zingend zijn ochtendgebeden aanhief.
De hemel was gevuld met magie, alles zinderde en ademde schoonheid en levenskracht.
Het lied van de tuinman vulde het dal en sluimerde over de heuvels, het deed de atmosfeer vibreren en gaf klank en kleur aan de bloemen.
Ademloos stond ik daar in mijn nachtjapon. Even waande ik mij een anonieme toeschouwer, een infiltrant in een geheim mysterie.
Maar toen werd ik me bewust van een groter loflied dat alle levensvormen doortrekt, bezielt en verbindt.
Anoniem toekijken vanaf de zijlijn is een illusie. Wij allen maken deel uit van hetzelfde schouwspel, van deze sacrale schepping.
Ons welzijn is onlosmakelijk verbonden met dat van miljarden andere levensvormen. Dat besef is waar ecotheologie begint.
Veel mensen ontwaken vandaag in een onttoverde wereld. Eeuwenlang werd hen geleerd dat een mens de kroon is op de schepping, met een goddelijk mandaat om te heersen en te onderwerpen.
Dat is dan ook hoe we de aarde hebben behandeld - als een object dat we naar eigen inzicht konden exploiteren, beheersen en onderwerpen.
Rationalisten noemden we onszelf, gelovend dat de werkelijkheid herleidbaar was tot feiten en cijfers, tot input en output.
Vandaag blijkt dat wereldbeeld niet langer houdbaar. Als we op de oude voet doorgaan, brengen we de toekomst van volgende generaties ernstig in gevaar.
Maar zoals een Engels spreekwoord zegt: ‘there's two sides to every story.’ Het verhaal van crisis waarin we ons vandaag bevinden, heeft ook een goede kant. We bevinden ons op de spannende en uitdagende drempel van verandering.’ (Kelly Keasberry, Geworteld in verbinding, p79)
Ecologische bekering
Kelly ziet de gebrokenheid van de verbindingen eerder als vertrekpunt voor vernieuwing en roept daarbij op tot een ecologische bekering. Dit ook omdat volgens haar verandering allereerst van de theologie moet komen.
“Theologie is …,” begint ze en neemt een pauze om dan verder te gaan, “mensen hebben dat in deze moderne samenleving voor een heel groot deel van zich afgegooid, omdat het een jas was die volgens hen niet meer paste.
Maar het is wel de filosofische en de religieuze grond waarop de samenleving voor een heel groot deel is gebouwd. Een traditie, een basis, die je niet onder de samenleving vandaan kan slaan.
Daarom is het juist zo belangrijk om terug te gaan naar die bronnen en te kijken waar we fouten hebben gemaakt.
Het is ook een proces van zelfreflectie: hoe kunnen we het anders gaan uitleggen? Hoe kunnen we onze eigen traditie op een andere manier interpreteren?
Dat we teruggaan naar onze eigen wortels als samenleving en zeggen: wat hadden we anders kunnen zien? Hoe kunnen we daar anders over gaan denken? Hoe geeft ons leven vandaag zin in deze samenleving? Hoe kan ook theologie evolueren naar een zingevingsverhaal?
Misschien ook in verbinding met de andere tradities die we hier nu ook hebben.
Dat we toch een constituerend zingevingsverhaal onder onze cultuur kunnen hebben. Je ziet dat Paus Franciscus dat bijvoorbeeld al deed met de encycliek ‘Laudato Si’.
Dat is een theologisch document, maar er hebben ook tal van wetenschappers aan meegewerkt om het tot een totaalverhaal te maken. Daarin bepleitte de paus ook dat een ecologische bekering echt nodig is.
Maar dat niet alleen. We hebben ook een nieuwe economie nodig: Francesco's Economy. Een economie op basis van genoeg voor iedereen en niet op basis van winst en oneindige groei.
Ook dat is eigenlijk weer een heel groot verhaal, omdat ‘groen leven’ heel veel te maken heeft met zingeving. Je moet erin geloven dat het nut heeft.
Het heeft heel veel te maken met de vragen: ‘Waarom ben ik hier?’ en ‘Hoe moet ik goed leven?’
Als we alleen maar kijken naar ons instinct, onze driften en ons ego dan komen we automatisch uit bij het verhaal van neoliberalisme.
Het verhaal van: meer is beter, greed is good en hyperkapitalisme. En daar moeten we nu juist van weg.
We hebben een groter verhaal nodig dat ons drijven moet naar een ethiek … filosofen en theologen zijn vaak ethici en ethici zijn keihard nodig in de technologische revolutie van vandaag.
AI maakt bijvoorbeeld keuzes, in die keuzes moeten ethische principes geïmplementeerd zijn.
Niet, we laten de markt zijn gang gaan en het zuivert zichzelf wel uit. Dat verhaal is failliet. Het is niet goed gebleken. De markt is niet de hand van God zoals we vroeger dachten.
Ik geloof ook in het samenbrengen van kennis. Dus niet alleen de theologie, maar ook wetenschappers, andere sectoren, andere religies …
Laten we samen, iedereen vanuit zijn eigen kracht kijken wat het werk is dat we te doen hebben en laten we daar vol passie en verbinding mee aan de slag gaan.”
Ecotheologie
Daarmee nestelt Kelly Keasberry zich een lange traditie van ecotheologen,. Waar ik zelf eerst dacht dat ecotheologie een nieuwe stroming was binnen de theologie, bestaat het al veel langer.
Kelly: “Ecotheologie is er feitelijk altijd wel geweest. Franciscus van Assisi zie ik, achthonderd jaar geleden al, als een van de eerste ecotheologen. Het punt is dat er toen niet naar hem geluisterd werd.
Er gaan legendes dat Franciscus van Assisi predikte voor de vogels. Hij was helemaal vol liefde voor de natuur. Hij zag dat echt als een sacraal geheel.
Hij had ook een ascetische leefwijze, maar in zijn tijd werd hij als een outcast gezien en had hij nog niet zoveel impact. Dat is pas later gekomen.
Met het rapport The Historical Roots of Our Ecological Crisis uit 1967 waarin Lynn Townsend White heel duidelijk de rol van het religieuze denken in de ecologische crisis tevoorschijn toverde, heeft ecotheologie een vaart genomen.
En door de urgentie die we nu zien, is ecotheologie hot geworden. Het is vooral de shift in bewustzijn die maakt dat het nu ineens een nieuw onderwerp lijkt, omdat mensen die boeken nu wel willen lezen.”
Business-spiritualiteit
In een hoofdstuk in Geworteld in verbinding maakt Kelly ook de link naar het bedrijfsleven en gaat ze in op holistische spiritualiteit als medicijn voor het bedrijfsleven en spreekt ze over business spiritualiteit.
Kelly: “Business-spiritualiteit is een heel andere manier van kijken naar het bedrijfsleven. Het is antwoord op een bedrijfsleven dat juist door het afgescheiden ik en het scheidingsdenken op veel vlakken ziek is geworden.
Heel veel mensen voelen zich vervreemd. Uit diverse Gallup-onderzoeken blijkt dat heel veel mensen zich niet betrokken voelen bij het werk dat ze doen. Wereldwijd is dat een probleem.
En in sommige bedrijven weten de mensen die er werken zelfs niet waaraan ze bijdragen. Ze zien de zin van hun werk niet.
Dat is voor veel mensen aanleiding voor een burn-out of kans om een burn-out te krijgen, omdat mensen een bepaalde ervaring van zingeving in hun werk nodig hebben.
Als je voltijds werkt, werk je veertig uur per week en als je van je vijfentwintigste tot aan je pensioen werkt, dan ben je het merendeel van je leven werkend bezig.
Als je daar dan geen zin uit put, is dat een groot verlies. Het is ook een verlies van gezondheid voor de samenleving, alle stressgerelateerde klachten en hartklachten kosten de gezondheidszorg enorm veel geld. En dat kan ook anders.
De inmiddels overleden hoogleraar business-spiritualiteit Paul de Blot zei dat je een bedrijf moet zien als een lichaam en in een lichaam werkt alles wonderlijk samen om het te laten functioneren. Zo is het ook met een bedrijf.
Ik heb zelf in een ziekenhuis gewerkt en je ziet dat dat ook een machine is waarbij iedereen een functie heeft en waar winst maken, in plaats van patiënten beter maken, vaak centraal staat.
Als pastors hadden we daar een holistische visie op en die hadden we ook concreet uitgewerkt, namelijk dat de mens bestaat uit een psychische, sociale, spirituele en fysieke dimensie.
Goede zorg betekent dat je aan al die dimensies recht moet doen. Dan creëer je balans.
En zo is het ook met bedrijven. Een bedrijf zou ook recht moeten doen aan al die dimensies van het mens-zijn en zingevende aspecten van mensen au sérieux nemen, zodat ze iets van zichzelf in hun werk kunnen leggen.
Wat Paul de Blot ook altijd benadrukte, is dat als een bedrijf ziek is geworden door machinematig te gaan werken - het draait alleen om winst en output, mensen zijn gereduceerd tot een radertje in het systeem, tot een werknemersnummer bij wijze van spreken - het weer terug moet naar de grondstroom waarmee de organisatie ooit begon.
Elke organisatie is ontstaan vanuit bepaalde idealen. Uit een droom. Die droom, dat is het fundament van de organisatie, het verbindende verhaal.
Heel vaak raakt die droom door schaalvergroting, winst en output uit zicht. Er wordt een enorm bedrijf opgebouwd en uiteindelijk vergeet iedereen wat de oorspronkelijke droom was en erodeert het fundament.
Dan moet je terugkeren naar de basis. Ook daar die bronnen weer uitzuiveren en genezen.
Zoals de Bijbel een constituerend verhaal is voor een groot deel van de westerse samenleving, heeft een bedrijf ook een constituerend verhaal en dat is die spirituele visie waarmee het is begonnen: wat je droomde, wat je wilde toevoegen aan de samenleving.
De gemeenschappelijke waarden, de visie en de missie moet je weer centraal gaan stellen. Hoe kunnen wij die, ook als we schaalvergroting hebben toegepast, toch weer actualiseren?
Het is ook heel belangrijk om de menselijke maat weer centraal te stellen. Maak dat mensen zich gezien en gehoord voelen en dat ze zich van daaruit kunnen verbinden met die visie.
Dan moet je ook weer een verbindend verhaal creëren: ‘wij van dit of dat bedrijf staan voor deze waarden en principes’ en laat die waarden en principes dan doorsijpelen in alles wat je doet.
Zorg in een ziekenhuis voor beplanting omdat dat voor groei en zorg staat. De staat van de planten zegt veel over hoe voor leven gezorgd wordt.
Zorg voor rustgevende kleuren. Er zijn tandartsen die hun wachtkamer lichtblauw schilderen omdat het mensen tot rust brengt.
Het straalt uit: wij zorgen hier voor de mensen. Geef een kamer voor zachte gesprekken een tint waarbij mensen zich prettig voelen. Dat gaat dus heel ver.
Maak een consistent geheel van je bedrijf, waar mensen zich thuis kunnen voelen, waar mensen zich kunnen verbinden en waar wordt meegedacht met thema's die in hun leven spelen zoals kinderopvang, het verlies van een naaste. Dat er altijd iemand in het bedrijf is bij wie je je verhaal kwijt kan.
Er zijn bedrijven die net als een ziekenhuis pastoraal medewerkers in dienst hebben. Zinzorgers met wie medewerkers zingevingsgesprekken kunnen voeren als er iemand overleden is of als ze de zin van hun werk niet meer zien.
Er zijn bedrijven die meedenken over kinderopvang, omdat ze een bepaalde pedagogische visie op de samenleving hebben en die ook actief verkondigen. Er zijn bedrijven die dat heel goed doen en ik denk dat de toekomst is.
En als dat de ruimte krijgt, groeien we naar een situatie waarin je op elke mogelijke plek waarmee je verbindt zin kan vinden.
Dat zingeving overal is en de maatschappij ook van groot deel draait op een gemeenschappelijk verhaal dat zin en betekenis geeft in de levens van mensen. Dat het de motor wordt.”
Maak jij verandering mee mogelijk!?
Met verhalen zoals het verhaal dat je net las, werken we aan een verhaalverandering waardoor mensen en organisaties weer kunnen floreren. Verhalen die vertellen hoe het anders kan. Die ogen openen en de kijk op de wereld veranderen. En daardoor verandering in gang zetten. Maak jij verandering mee mogelijk!? Word sympathisant met een bijdrage van 60 euro per jaar.